Hoe negatieve prikkels ons brein beïnvloeden

We leven in een tijd waarin we continu worden blootgesteld aan negatieve informatie: oorlogen, rampen, conflicten, persoonlijke tragedies en social media, waar negativiteit en conflict meer clicks opleveren dan positieve posts. Deze constante stroom heeft aantoonbare effecten: 

• Negativity bias: ons brein reageert sterker op negatieve dan op positieve prikkels. Dit is evolutionair bepaald: gevaar moest snel herkend worden om te overleven. 
  
  
• Emotionele uitputting: herhaaldelijke blootstelling aan negatieve berichten kan leiden tot gevoelens van machteloosheid, angst, verdriet en zelfs depressie. 
  
  
• Doomscrolling: het compulsief blijven lezen van negatief nieuws versterkt stress en verslavingsachtige patronen. Negatief nieuws triggert emoties als woede, angst en empathie, waardoor we blijven zoeken naar meer. 
  
  
• Verstoorde besluitvorming: negatieve prikkels verhogen adrenaline en zetten ons aan tot kortetermijndenken. We gebruiken mentale shortcuts en verliezen het overzicht. 

De habenula is een klein gebied in de epithalamus dat een sleutelrol speelt in het verwerken van negatieve ervaringen en het reguleren van motivatie. Bij activatie remt de habenula de afgifte van dopamine, de neurotransmitter die betrokken is bij beloning en motivatie. Dit verklaart waarom langdurige blootstelling aan negativiteit kan leiden tot apathie of depressieve gevoelens. De habenula helpt ons negatieve ervaringen te onthouden en ervan te leren, maar bij overactivatie kan dit leiden tot pessimisme. 

Kortom: de habenula is als een interne waarschuwingsklok. Bij een constante stroom van negatieve prikkels blijft die klok luiden, waardoor ons beloningssysteem wordt onderdrukt en we emotioneel uitgeput raken. 

Overige chemische reacties in het brein bij negativiteit: 

• Stresshormonen zoals cortisol komen vrij. Dit gebeurt via de hypothalamus-hypofyse-bijnier-as (HPA-as). Cortisol helpt ons alert te blijven, maar bij chronische activatie raakt het systeem uitgeput. 
• Serotoninebalans raakt verstoord: langdurige negativiteit kan ook de serotoninespiegel beïnvloeden, wat samenhangt met stemming, impulscontrole en slaap. 
• Noradrenaline stijgt: Dit verhoogt onze waakzaamheid en hartslag, maar kan bij overactivatie leiden tot angst en rusteloosheid.

Klik hier voor een interessante podcast (in het Engels) waarin actrice en neurowetenschapper Mayim Bialik (The Big Bang Theory) Dr Kyra Bobinet interviewt, die onder meer gespecialiseerd is in gedragswetenschappen en leuk vertelt over de werking van de habenula.